Fatih SURUÇ
MÜCADELE HABER- Türkiye genelinde olduğu gibi Diyarbakır’da da genetik bir kas hastalığı olan Spinal Muskuler Atrofi (SMA) teşhisi konulan birçok hasta var. Türkiye’de şu an için herhangi bir tedavisi ve ilacı olmayan SMA hastalığının tedavisi ise ancak yurtdışındaki birkaç ülkede yapılmaktadır. Bu hastalığın tedavisi ve ilacını alabilmek ise tam bir servet ödenmesi gerekiyor. Öyle ki bu ilacı alacak imkanları olmayan birçok hasta adeta ölüme terk ediliyor. Çocuklarının tedavi edilmesi ve ilaçlarına ulaşabilmesi için yetkililere çağrıda bulunan hasta yakınları, SMA hastalığında kullanılan ilaçların geri ödeme kapsamına alınmasını talep etti. Genetik bir hastalık olan SMA hastası çocuklarının bir an önce sağlıklarına kavuşması için sosyal medya üzerinde kampanya başlatan birçok hasta yakını, “Çocuklarımız gözümüz önünde günden güne eriyor ve bizler çaresiziz. Bu hastalığın tedavisi yurtdışında yapılıyor ve bir servet ödenmesi gerekiyor. Ama bizim gücümüz, imkânımız yok bu ilaçları almaya ve bu tedaviyi, yapmaya. Devletimiz bu çocukların tedavisi için bizlere yardım etsin” diye konuştular. Ayrıca SMA hastaları Diyarbakır'da Çocuk Nöroloji doktoru olmadığı için ilaç tedavileri için Malatya'ya gidiyorlar.
“ZOLGENSMA İLACI HENÜZ SGK KAPSAMINDA DEĞİL”
Aylardır ailelerin başlattığı kampanyalar ile seslerini duyurmaya çalışan SMA hastalarının erişmeye çalıştığı gen tedavisi, açılan bir dava ile Yurtdışı İlaç Listesi'ne eklendi. Ancak, ilaç henüz SGK kapsamında değil. SMA gen tedavisi Zolgensma, Türkiye İlaç ve Cihaz Kurumu'nun 22.12.2020 tarihli yurt dışı ilaç listesine "Mahkeme kararı nedeniyle Makam Oluru alınarak listeye eklenmiştir" özel notu eşliğinde dahil edildi. SMA tanısı konmuş çocuklar için gen terapisi 2019 Mayıs ayında FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Enstitüsü) tarafından onaylandı. Ömür boyu sürecek ilaç tedavisine alternetif olan bu gen terapisi Türkiye'de henüz yok. Bu onay ilacın Türkiye'ye ithal edilebilmesinin önünü açmış olsa da Zolgensma ilacı henüz SGK kapsamında değil.
Öte yandan TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yasa teklifinde pek çok madde kamuoyunda tartışılırken; SMA hastalarına yardım kampanyasını yasaklanmasına neden olabilecek bir düzenleme de yer aldığı öne sürüldü. Yeni yasa teklifi ile internet üzerinden yapılacak olan kampanyalara da kısıtlama geleceği iddia edildi.
“ZOLGENSMA İSİMLİ İLAÇ TEK BİR DOZ UYGULANMASI DİĞER İLACA GÖRE BELİRGİN AVANTAJIDIR”
Konuya ilişkin gazetemize konuşan Diyarbakır Tabip Odası (DTO) Sekreteri Mustafa Mesut Kaya, “SpinalMuskuleratrofi, kalıtımsal nöromuskuler bir hastalıktır. Erken yaşta kaslarda gerileme ve solunumun tutulmasıyla beraber ölümcül seyredebilir. SMA tedavisi için Spinraza isimli ilaç 2016’da Amerikada 2017’de de Avrupa’da kullanım onayı almıştır. Türkiye’de ise Tip 1 SMA hastaları için 2017 yılında, solunum desteği almaması şartıyla tip2 ve tip3 için ise 2019 yılında SUT’ta yapılan düzenlemelerle ilaç kullanım onayı verilmiştir. Belli merkezlerde, yurtdışından ilacı getirerek uygulanmaktadır. ZolgenSma isimli ilaç ise Amerika’da 2019’da Avrupa’da 2020’de onay alınmıştır. Tek bir doz uygulanması diğer ilaca göre belirgin avantajıdır. İlacın piyasa değeri 2 milyon dolardan yüksektir.” dedi.
“DİYARBAKIR’DA İLGİNÇ BİR GERİ BIRAKILMIŞTIK BULUNMAKTADIR”
Konu ile ilgili gazetemize görüş bildiren Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Psikolog Şiyar Güldiken, “Onların ilaçlarına erişim, hastanelerde ulaşımla ilgili bir sorunları bulunmaktadır. Öncelikle bu pandemi döneminde genel olarak Kovit’ten kaynaklı hastanelerin, diğer Kovit dışı hastalara yönelik tedavilerinde aksamalar oldu. İşin doğrusu SMA hastaları da bunların başında geliyor. Onlarında yeterli ve gerekli tedavi koşullarına olan ulaşımlarında sıkıntılar var. Diyarbakır’da ilginç bir geri bırakılmıştık bulunmaktadır. Diyarbakır gibi bir kentte, 1974 yılında kurulmuş olan bir Üniversitesi bulunmaktadır ve hem devlet hastanesi, hem eğitim araştırma hastanesi olmasına rağmen bir organ nakli birimi yok maalesef. Bunlar için insanlar Malatya veya diğer başka illerimize gidiyorlar.
“MERYEM HER GEÇEN GÜN KÖTÜLEŞİYOR”
2.5 yaşındaki Tip-1 SMA hastası olan Meryem'in Babası Ebubekir Acar, “Meryem yaklaşık 2 yıldır boğazı delik ve 5 tane makinayı bağlı yaşama tutunuyor. SMA çocuklarda ölümcül bir kas hastalığıdır. Tedavisi olan zolgensma adlı ilaç yurtdışında yapılıyor ve maliyeti yaklaşık 2.4 milyon dolar. Meryem her geçen gün kötüleşiyor ve bir an önce ilacına kavuşması gerekiyor. Bunun için biz Meryem'in tedavisine kavuşması için sosyal medya (İnstagram:@smameryemenefesol) üzerinden bir bağış kampanyası başlattık.
“ÇOCUĞUN SAĞLIĞINDAN ÖTE, İLACIN KIYMETİ ÖN PLANA ÇIKARTILMAYA ÇALIŞILIYOR”
Şu anda evladımızı, ülkemizdeki tedaviye alamıyoruz maalesef. Normal rutinlerini ve kontrollerini Dicle Üniversitesi’nde alıyoruz. Çocuk Göğüs bakıyor. İlaç verebilmeleri için çocuğumuzun elini ve kolunu oynatabilmesi gerekiyor. Kendi kendine nefes alabilmesi gerektiği belirtiliyor. Eğer o yapılmazsa ilaca yazık olur diye, ilaç vermiyorlar. Yani çocuğun sağlığından öte, ilacın kıymeti ön plana çıkartılmaya çalışılıyor. Kısacası çocuk fayda görecek ama az görecek. Bu fayda yerine, ilaca yazıktır diye söyleniyor. Çocuk göğüs bize verdiği ilaçlar var zaten. Bu ilaçları evde olan ve makineye bağlı olan çocuğumuza götürmeye çalışıyoruz. Tedavi için biz de bir kampanya başlatmaya çalıştık. Ancak bu kampanya henüz yerine yüzde 1 ulaşmış durumda. Bu bütçe 2 milyon 400 bin dolar. Bu kriterde çocuğun sağlığına göre ilaç değişiyor. Bu ilaçlardan faydalanabilmesi için maksimum 20 veya 25 kilonun altında olması lazım. Meryem ise şu anda 15 kilo. 6 kilo daha alırsa bu ilaçtan hakkını kaybedecek ve ikinci bir tedavi şansı kalmayacak. Yani Meryem’in bu ilaca kavuşması için, 6 kilo almadan bu ilaca ulaşması lazım. Biz bu konuyla alakalı bir bağlantı kurmaya çalıştık ve Macaristan’dan bize 2 milyon 320 bin avroluk teklif geldi. Aynı şekilde pandemiden ötürü Avrupa’nın çoğu kapatıldığı için, yurt dışına şimdilik randevu veremiyoruz. Pandemiden sonra ise, tekrardan bilgilendireceklerini belirttiler.”
“MACARİSTAN İLE İLETİŞİM HALİNDEYİZ”
25 aylık SMA Tip 1 hastası Esma’nın babası Gökhan Kaplan, “Bu hastalık Dünya da bebek ölümlerinde 1.ci sırada olan en ağır hastalıklardan biridir. Amerika ve diğer Avrupa ülkelerinde bulunan zolgensma gen tedavisi ile hayata tutunabilir. Esma 2 yaşına girdiği için Amerika'daki tedavi şansını yitirdi.Çünkü Amerika bu ilacı sadece 2 yaş altı uygulanıyor. Fakat aynı Macaristan ve diğer Avrupa ülkeleri aynı ilacı yaş önemli değil kilo önemli diyor. Eğer Esma 13.5 kilo altında olduğu zaman bu ilacı alabilecek şuanda Macaristan ile iletişim halindeyiz ve 21 Ocağa kadar parayı topladığınız zaman sizi tedavi ederiz diyor. 5 aydır bir kampanya başlattık ve çok yavaş ilerliyoruz şuanda kampanya da yüzde 18’de. Macaristan’daki tedavisi için son 28 gün kaldı! Sosyal medya hesabımız instagram: @Esma_sma_type_1_
“ÇOCUĞUMUN TOPRAĞA KARIŞMASINI İSTEMİYORUM”
Esma şuanda 11.5 kilo da ve 2 kilo daha almaması lazım onun için günde 2 öğün yemek veriyoruz ve aç bırakıyoruz. Amerika’daki tedavi şansını 2 yaşına girdiği için kaybettik fakat Macaristan da 13.5 kilo altı olması lazım o yüzden kilo almaması gerekiyor. Ben bir baba olarak çocuğumun toprağa karışmasını istemiyorum. Hayata karışmasını istiyorum.”
“BAĞIŞ KAMPANYAMIZ ÇOK YAVAŞ İLERLİYOR”
23 aylık SMA Tip1 hastası Alperen’in babası Ahmet Karakoç, “Alperen ölümcül SMA tip1 kas hastası. Tek tedavisi Yurtdışındaki ZONGELSMA gen tedavisini alması gerekiyor. Biz şu anda tedaviyi Malatya’da uygulamaktayız. Biz bir de İnstagram’dan kendi imkânlarımız çerçevesinde bir bağış kampanyası başlattık. Zongezma ilacı için kurduğumuz bir bağlantı var. Hatta bununla alakalı bir fiyat listesi de bize gönderildi. İki farklı hastaneden bu listeler geldi. Bunlardan biri Macaristan, bir diğeri ise Amerika’dır. Macaristan bir kilo rakamı sunuyor, 13 kilo olması gerektiğini belirtiyor. Amerika ise sağlık tedavilerinin uygulanması için uygulamayı iki yaş sınırına getiriyorlar. Bizim çocuğumuzda 22 aylık. Amerika’ya sesimizi iletebilmek için yüzde 12’lik bir seviyeye ulaşmış durumdayız. Yani 250 bin Euro’ya tekabül ediyor. Yani daha önümüzde yüzde 88’lik bir dilim bulunmaktadır. Bu sebeple Amerika’ya yetişmesi zor gözüküyor. Onun için bir bağış kampanyası başlatıldı ama bağış kampanyamızçok yavaş ilerliyor. Lütfen Alperenin’de sesini duyun-duyurun. Bu küçük savaşçının sizlere ihtiyacı var. Yaşam savaşı veren bu bebeğimizin sadece 28 günü kaldı! Zamanla yarışıyoruz. İnstagram: @sma_alperennefesalacak
“NE YAZIK Kİ ÇOCUĞUM SÜMEYYE’NİN SOL CİĞERİ İFLAS ETMİŞ DURUMDA”
20 aylık SMA Tip1 hastası Sümeyye’nin babası İbrahim Kurtalış,“Kızım SMA tıp bir hastasıdır. Bir yaş sekiz aylıktır. Biz Malatya’daki çocuk nöroloji doktoruyla görüşüyoruz. Bir yıldır çocuğumuzun tedavisi için Malatya’ya gidip geliyoruz. Şu anda çocuğumuz herhangi bir cihaza bağlı değil. Tedavisi için sağlık tedavilerini uygulamaktayız. Çocuğumuzun kalıcı sağlığı için ne yazık ki henüz yurt dışında herhangi bir bağlantı kurmuş değiliz. Bunun için herhangi bir kampanya başlatmış değiliz. Sadece İnstagram üzerinden bir hesap açarak kendimizce destek bekliyoruz ama inanın henüz bir kuruş bile almış değiliz. Dört aydır da Malatya ile sağlık tedavileri konusunda iletişim kurmaktayız. Biz şu anda enfeksiyon ilaçlarından başka herhangi bir ilaç türü kullanmamaktayız. Ne yazık ki çocuğum Sümeyye’nin sol ciğeri iflas etmiş durumda. Çocuğum 20 aylık olmasına rağmen halen bir dakika bile yürüyememektedir maalesef.”
İnstagram: @neves_olun
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Psikolog Şiyar Güldiken, “SMA hastalarıyla ilgili bir birim, çalışacak bir koşul yok. Bu bir bilinçli geri bırakılmıştık olmasa da, bu alanın ikinci bir plana itildiğine dair açıkça bir söylemde bulunabiliriz. Bunun da sebebi ekonomik getirisi çok olmadığından ötürü muhtemelen, o yüzden çok fazla bir alana itilemiyor. Çocuk nörolojisi de ulaşılması çok zor bir alanı ortaya koyuyor. Diyarbakır ayrıca bölgede en az altı veya yedi ile de sağlık hizmeti sunan bir kent. Ancak böyle durumlarda eksikliği bulunan ve vatandaşların mağdur olduğu bir durum ortadadır. Mesela özel hastanelerde pandemi koşulları hemen sağlanıyor. Çünkü bir getirisi bulunmaktadır.
Devlet bu ilaç konusunda yaşanan durumu kar amaçlı görüyor. Bana ne kadar getirisi var, ne elde edebilirim, diyor. Yani kamu yararını düşünse böyle bir durum ortaya çıkmayacaktır. Fakat kamu yararı düşünülmediği için, şu anda yaşanan durum ortaya konuyor.
Diyarbakır Tabip Odası (DTO) Sekreteri Mustafa Mesut Kaya ise, “SpinalMuskuleratrofi, kalıtımsal nöromuskuler bir hastalıktır. Erken yaşta kaslarda gerileme ve solunumun tutulmasıyla beraber ölümcül seyredebilir. Kliniğin başlama ve hastalığın ilerleme sürecine göre 4 tipe ayrılır. Tip 4 erişkin hastalarda görülürken, tip 1, tip2 ve tip3 çocukluk çağında görülür. Bebeğin doğumdan sonra hareketsizliği ve kafasını dik tutmasında, oturmada veya diğer motor işlevlerinde yaşıtlarından geri kalması SMA açısından düşündürücüdür. Şüphe sonrasında çocuğun Çocuk Nöroloji hekimine yönlendirilmesi gerekmektedir.
Tanı klinik değerlendirme sonrasında yapılan genetik tetkikler ile konur. SMA tedavisi için Spinraza isimli ilaç 2016’da Amerikada 2017’de de Avrupa’da kullanım onayı almıştır. Türkiye’de ise Tip 1 SMA hastaları için 2017 yılında, solunum desteği almaması şartıyla tip2 ve tip3 için ise 2019 yılında SUT’ta yapılan düzenlemelerle ilaç kullanım onayı verilmiştir. Belli merkezlerde, yurtdışından ilacı getirerek uygulanmaktadır.
ZolgenSma isimli ilaç ise Amerika’da 2019’da Avrupa’da 2020’de onay alınmıştır. Tek bir doz uygulanması diğer ilaca göre belirgin avantajıdır. İlacın piyasa değeri 2 milyon dolardan yüksektir. Ülkemizde henüz onay verilmemiştir. Her iki ilacın da hastalığın ilerlemeyen dönemlerinde başlanması halinde etkinliği kanıtlanmıştır. Halihazırda solunum cihazına bağlı olan çocuklar için uzun dönem faydaları henüz belli değildir.
İlaç Amerika’da 2 yaşın altındaki hastalara onaylıyken, Avrupa’da bazı ülkelerde 13,5 kg bazı ülkelerde 21 kg sınırına kadar olan hastalara verilebilmektedir. Her iki koşulda da hastanın solunum desteği ve klinik durumu hekimler tarafından değerlendirilmektedir.
“SOSYAL DEVLET ANLAYIŞININ YERLE BİR OLDUĞU BİR YÖNETİM İLE KARŞI KARŞIYAYIZ”
İlacın fiyatı bir yana bırakılırsa, devletlerin yarar sağlayacağı düşünülen, bilimsel yöntemlerle endikasyonları belirlenmiş hastalar için bu ilacı sağlaması çok önemlidir. Ne yazık ki her bir çocuk için 2 milyon dolar üzerindeki ilaç ödemesini bu yönetim anlayışından istemek, SMA hastaları için mücadelenin en zor kısmı olmaya devam edecek. Tekil bağış kampanyalarının soruna çözüm olmayacağını söylemek gerekir” dedi.
