Halk arasında “İnce Arap Türbesi” “bacı Kardeş Türbesi” veya “Çifte Evliya Türbesi” olarak bilinen Diyarbakır İçkale’deki yapının, aslında Mervani Devleti’nin son Kürt hükümdarı Nasrüddevle Mansur ve eşi Sittünnas’a ait olduğu belirlendi. Tarihi kaynaklar ve akademik araştırmalar, türbenin sanıldığı gibi bir evliyaya değil, 11. Yüzyılda Diyarbakır ve Silvan çevresinde hüküm süren Mervani hanedanına mensup olduğu ortaya çıktı.
EŞİ DİYARBAKIR’A CENAZESİNİ GETİRDİ
Mervânîler, 10. yüzyılın sonlarından 11. yüzyılın sonuna kadar Diyarbakır ve çevresinde Kürtlerin kurduğu güçlü bir devletti. Nasrüddevle Mansur, hanedanın son hükümdarı olarak 1085’te Selçuklu istilasıyla tahtını kaybetmiş, ardından Cizre’ye çekilmişti. 1095 yılında orada vefat eden Mansur’un cenazesi, eşi Sittünnas tarafından büyük bir sadakat örneğiyle Cizre’den Diyarbakır’a getirilerek İçkale’de Dicle’ye bakan bir kubbeli türbeye defnedildi.
Zamanla bu mezarın kimliği unutuldu ve halk arasında “İnce Arap Türbesi”, “bacı kardeş Türbesi” veya “Çifte Evliya Türbesi” olarak anılmaya başlandı. Ancak tarihçi Mehmet Ali Abakay’ın öncülüğünde yapılan araştırmalar, İbnü’l-Ezrak, Sıbt İbnü’l-Cevzî ve İbn Şeddâd gibi klasik İslam tarihçilerinin kayıtlarını inceleyerek yapının gerçekte Mervânî hükümdarı Mansur ile eşi Sittünnas’a ait olduğunu kesinleştirdi.
BİLGİLER DOĞRU AMA KESİN SONUÇ YOK
Uzmanlara göre bu keşif, Diyarbakır tarihinin Kürt dönemi mirasını yeniden görünür kılıyor. Mervânîler’in bölgedeki yönetimi, Kürtlerin Ortaçağ’da kurduğu ilk bağımsız devletlerden biri olarak kabul ediliyor. Türbenin “Nasrüddevle Mansur ve Sittünnas Türbesi” adıyla resmî kayıtlara geçmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvurular yapılırken, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde belge bulunmadığı gerekçesiyle süreç henüz sonuçlanmadı.
NASRÜDDEVLE MANSUR KİMDİR?
Diyarbakır ve Silvan merkezli Kürt hanedanı Mervânîler’in son hükümdarı olan Nasrüddevle Mansur, 11. yüzyılın sonlarında bölgenin kaderini belirleyen isimlerden biri olarak tarihe geçti.
Mansur, 1080 yılında babası Nizâmüddîn Nasr’ın ölümünün ardından tahta çıktı. Ancak babasının aksine zayıf bir yönetim sergileyen Mansur, vezir değişiklikleri ve saray içi huzursuzluklar nedeniyle halkın desteğini kaybetti. Bu durum, Selçuklu Sultanı Melikşah’ın veziri Fahrüddevle b. Cehîr için fırsat oldu. 1085 yılında Selçuklu orduları Diyarbakır ve Silvan’ı ele geçirerek Mervânî Devleti’ne son verdi.
Tahttan indirildikten sonra Mansur, Cizre’ye çekilerek yaşamını sürdürdü. Melikşah’ın ölümünün ardından kaybettiği toprakları geri almak için girişimlerde bulunsa da başarılı olamadı. 1095 yılında Cizre’de vefat etti. Eşi Sittünnas, onun cenazesini Cizre’den Diyarbakır’a getirerek İçkale’de Dicle’ye bakan bir türbeye defnettirdi.
Dicle’ye bakan bu tarihi türbe, bir aşk hikâyesinden çok, Kürt tarihinin son Mervânî hükümdarına adanmış sessiz bir anıt olarak yeniden gün yüzüne çıktı.
