Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin önemli şehirlerinden biri olan Diyarbakır, hem on binlerce yıllık tarihi dokusu hem de doğal güzellikleriyle öne çıkan kentlerden biri. Şehirde merkez dahil farklı büyüklüklere sahip birçok ilçe bulunuyor. Bu ilçeler arasında yüzölçümü bakımından en küçük olanı ise Kocaköy. İşte Kocaköy’e dair bilinmeyenler…
DİYARBAKIR'IN EN KÜÇÜK İLÇESİ: KOCAKÖY
Kocaköy, 248 kilometrekarelik yüzölçümü ile Diyarbakır’da bütün ilçelerin gerisinde yer alarak yüzölçümü en küçük olan ilçe. Geçmişi kent merkezi kadar eski olan Kocaköy’ün ne zaman kurulduğu ise bilinmemektedir. İlçe sınırlarında tarihi kalıntılar mevcuttur. Kocaköy batısında Diyarê Mâlan mevkiinde 7000 yıllık harabelere ve kalıntılara bulunmaktadır. Yine ilçede tarihi çok eskiye dayanan Karaz mağaraları mevcuttur. Ambar vadisinde kaya mezarlarına rastlanabilir. Ambar köyünde Asur, Hitit ve Urartu döneminden kalma höyükler ve yine Gırê Haci mevkiinde, Harem mahallesi ile Çaytepe ve Suçıktı köylerinde höyükler mevcuttur. Tepecik Bozbağlar köyleri arasında kalan Zıbedi mevkiinde 33 adet sahabe mezarı bulunmaktadır. Çevre köylerden çok sayıda mağara bulunmaktadır.
Ambar Çayı'nın suladığı topraklarında tarım, elverişsiz bölgelerde ise hayvancılık yapılır. İlçe halkının başlıca geçim kaynakları ilçenin nar bahçelerinde yetişen narları temel geçim kaynaklarındandır.
KOCAKÖY’E DAİR BİLİNMEYENLER
Diyarbakır’ın küçük ilçelerden biri olan Kocaköy’ün ismi 1869 ve 1915 yılı kayıtlarında Karas ya da Karaz olarak geçmektedir. 22 Temmuz 1975'te belediye statüsü alarak beldeye dönüştü. Kocaköy, 1990 yılındaki resmi gazetede yayımlanan kanun ile ilçe statüsüne kavuştu. İlçenin tarihi eskidir. Bu da ilçe sınırlarında tarihi kalıntılarla anlaşılmaktadır.
BİR ZAMANLAR PALU VE LİCE’YE BAĞLIYDI
Yaklaşık yüz elli senelik bir tapu kaydından, Kocaköy bir zamanlar Palu ilçesine bağlı bir köydü. Yine yaklaşık yüz yıl önceki bir sâlnâmeden, ilçe merkezinin bir nahiye olduğu sonucuna varılmaktadır. Ankara’da, halen müze olarak kullanılan eski TBMM binasında bulunan haritada ilçenin ismi (Karaz iken, eski yazıdaki kaf ve sin harfleri ile) “Karas” olarak yazılıdır.
Kocaköy yine eski bilgilere göre, 1972 yılına kadar Lice’ye bağlı bir köy olduğu kayıtlıdır. Daha sonraki yıllarda Kocaköy, Diyarbakır’a bağlanmıştır.1976 yılında belediye teşkilatı kurulmuş ve ilçe statüsüne kavuşmuştur.
Öte yandan TÜİK verilerine göre Kocaköy, 15 bin 323 nüfusuna sahiptir.
İşte Diyarbakır’ın yüzölçümü sıralamasına göre en büyük ve en küçük ilçeleri:
1) Çınar 1934
2) Bismil 1679
3) Kulp 1560
15) Hani 436
16) Hazro 426
17) Kocaköy 248
