Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesindeki Ulu Cami’nin batı kapısı üzerindeki taş süslemelerde, karşılıklı kuşlar, asma dalları ve bereket kâsesi figürleri yer alıyor. Uzmanlara göre, kuş figürleri, üzüm salkımları ve bereket kâsesi motifleri bir araya gelerek “cennet bahçesi”ni ve “yaşam döngüsünü” simgeliyor.
İLAHİ HAYATI ANLATAN SEMBOLLER
Ortada yer alan kase, ilahi bereketi temsil ederken; yanındaki kuş figürleri sonsuz yaşamın bekçileri olarak yorumlanıyor. Üzüm salkımları ise hem Hristiyan hem de İslam kültürlerinde bolluk ve kutsallığın simgesi olarak biliniyor. Stilize edilmiş hurma ağacı veya asma, sağda ise mitolojik hayvan biçimli rölyef (muhtemele panter veya aslan) gücü ve ilahi korunmayı temsil ediyor.
ULU CAMİ’NİN ÇOK KATMANLI TARİHİ
Tarih boyunca Roma’dan Artuklu’ya pek çok döneme tanıklık eden Cami, sadece bir ibadethane değil, aynı zamanda taşlara kazınmış bir tarih kitabı olarak kabul ediliyor. Bu kabartma, kentin dini, kültürel ve sanatsal zenginliğinin kesişim noktasında yer alıyor. Ulu Cami duvarlarında bulunan semboller, kabartmalar, süslü yazılarla yazılmış kitabeler ile adeta açık hava müzesi gibi. Geçmişin çok katmanlı kültürünü günümüze ulaştıran nadide eserlerden biri olarak öne çıkıyor.
Sanat tarihçileri, kabartmanın hem İslami süsleme geleneği hem de erken Hristiyan ikonografisi izleri taşıdığını, bu nedenle Diyarbakır Ulu Cami’nin Anadolu taş işçiliğinde eşsiz bir yere sahip olduğunu vurguluyor.
