Diyarbakır, eski adıyla Amid, her ne kadar şehri çevreleyen surları ve esmer/gri bazalt taşlarıyla hafızalarda yer etmiş olsa da, tarihi boyunca Mezopotamya'nın çok dinli, çok dilli ve çok kültürlü yapısıyla öne çıkan, kendine özgü mimarisi ve sanat anlayışıyla pek çok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Güneydoğu'nun ortasında, El-Cezire adı verilen verimli hilalin tam kalbinde konumlanan bu şehir, Amida Höyük'te kurulduğu günden bu yana hızla büyüyerek, hiç önemini kaybetmeden, ekonomik ve sosyal olarak zenginleşmiş bir kent olmuştur. Peki, bu kadim kentte gitmeniz gereken ilk rotalar nereler? İşte Diyarbakır’da gezilecek başlıca yerler hakkında bilgiler…
KİLİSEDEN CAMİYE DÖNEN BİR TARİH: ULU CAMİİ
Anadolu’nun en eski camilerinden biri olan Diyarbakır Ulu Camii, 639 yılında Mar Toma Kilisesi’nin camiye dönüştürülmesiyle oluşturulmuştur. Bu tarihi yapı, taş işçiliği, avlusu ve derin dini geçmişiyle Diyarbakır’ın kalbi Sur’da yer alır. İslam dünyasında beşinci Harem-i Şerif olarak kabul edilmektedir. Diyarbakır’a yolu düşen herkesin ilk rotasıdır.
TARİHİ AVLUDA ÇAY KEYFİ: HASAN PAŞA HANI
Ulu Camii’nin hemen karşısında yer alan bu 16. yüzyıl Osmanlı hanı, günümüzde kafeleri, kitapçıları ve el sanatlarıyla dolu turistik bir merkez. Ulu Camii ziyaretinizden sonra burada bir kahve veya çay molası vermek oldukça keyifli.
EL EMEĞİ GÖZ NURU: BAKIRCILAR ÇARŞISI
Bakır ustalarının çekici hala çınlıyor bu çarşıda. Diyarbakır’ın geleneksel el sanatlarının sergilendiği bu çarşı, özellikle bakır işçiliğiyle ünlü. Çarşıda geleneksel Diyarbakır zanaatlarını yakından görebilir, el yapımı hediyelikler satın alabilirsiniz. Diyarbakır’ın ismi de buradan geldiği kabul görmektedir.
MİMARİ BİR SIR: DÖRT AYAKLI MİNARE
Dört sütun üzerine inşa edilmiş bu minare, İslam mimarisinde nadir görülen örneklerden biri. Şeyh Matar Camii’ne ait olan bu minare, dört taş sütun üzerine inşa edilmiştir ve benzersiz mimarisiyle dikkat çekmektedir. Kente gelen yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken bir yapıdır.
SURP GİRAGOS ERMENİ KİLİSESİ
Ortadoğu’nun en büyük Ermeni kilisesi olan bu yapı, 1515-1518 yılları arasında inşa edildiği bilinmektedir. 2011’de restore edilerek tekrar açılan tarihi kilise, Diyarbakır’ın çok kültürlü yapısının en güzel göstergelerinden.
ŞEHRİN KALBİNDE BİR TARİH ALANI: İÇ KALE
Diyarbakır Surları içinde yer alan İç Kale, şehrin en eski yerleşim alanlarından biri. Müzeleri ve restore edilmiş yapılarıyla dikkat çeken İç Kale, surların içinde zaman yolculuğuna çıkarıyor. Müze kompleks alanında müze kartı ya da belirlenen ücret ile giriş yapıp istediğiniz kadar gezebilirsiniz.
HZ. SÜLEYMAN CAMİİ VE 27 SAHABE TÜRBESİ
Yine Sur ilçesi İç Kale kompleksinin yanında ye alan Hazreti Süleyman Camii, Nasiriyye Camii Meşhed Camii, Murtaza Paşa Camii ve Kale Camii olmak üzere bir çok isimle anılmakta. Minaresindeki kitabelerden anlaşıldığı üzere Nisanoğlu Ebul Kasım tarafından 1155-1160 yılları arasında yaptırılmıştır. Bu caminin en önemli özelliği ise Hz. Ömer döneminde Diyarbakır’ın fethinin buradan başlamış olması. Eğimli arazi üzerine kurulan cami, farklı dönemlere ait yapılarla bir topluluk haline geliyor. Batısında bir Sahabeler Türbesi, namazgâh ve bir çeşme bulunmakta. Kuzeyinde de bir türbe ve bir çeşmeye yer almakta. Bölge yine turistler tarafından en çok tercih edilen yerlerden biridir.
TARİHİN ATMOSFERİNDE KAHVE MOLASI: SÜLÜKLÜ HAN
Merkez Sur ilçesinde bulunan Sülüklü Han, 1683 yılında Hanilioğlu Mahmut Çelebi ve kız kardeşi Atike Hatun tarafından yaptıran han, adını avlusundaki sülük havuzundan alıyor. Han içerisinde eski bir kuyu bulunmakta. Bir dönem hekimler tarafından burada bulunan kuyudan sülük çıkarıldığı bilinmekte. Şifa amaçlı toplanan sülüklerin burada toplanılmasından dolayı hana Sülüklü Han ismi veriliyor.
CEMİL PAŞA KONAĞI (KENT MÜZESİ)
1887-1888 yıllarında Sur ilçesinde inşa edilen bu konak, Diyarbakır’ın çok kültürlü yapısını yansıtan bir kent müzesine dönüştürülüyor. Müze, şehrin mimari geçmişini, sosyal yaşamı, zanaatları ve geleneklerini yansıtmakta.
DİCLE’NİN ÜZERİNDE ASIRLIK MİRAS: ON GÖZLÜ KÖPRÜ
1065 yılında Sur bölgesinde Dicle Nehri üzerine inşa edilen On Gözlü Köprü köprü, on kemerli yapısıyla şehrin simgesel eserlerinden biri olarak dikkat çekiyor. On Gözlü Köprü denilen Dicle Köprüsü, on kesik kemer üzerinde inşa edilen bloklarla Dicle’nin iki yakasını birleştiriyor. Bölge her gün onlarca yerli e yabancı turisti ağırlıyor.
EĞİL KALESİ VE PEYGAMBERLER MAKAMI
Eğil Kalesi, Asurlular dönemine kadar uzanan, 3 bin yıllık geçmişe sahip. Dicle Nehri’ne hakim bir noktada yer alan yapı, Kayalara oyulmuş tünelleri, sarnıçları ve mezar odaları ile dikkat çekiyor. Peygamberler Makanı (Ziyaret Tepesi), Eğil ilçesinde yer alıyor. Peygamberlerin kabirlerinin bulunduğuna inanılan bu kutsal yerleşim alanıdır. Zülkifl, Elyesa ve Harun gibi peygamberlerin makamları burada yer alır. İnanç turizminin bölgesi olarak kabul edilen ilçede Eğil Baraj Gölü, ilçenin en önemli turistik cazibe merkezlerinden biridir. Gölde tekne turları düzenlenmekte ve balık tutmak mümkündür. Eğil Şelalesi, ilçenin doğal güzelliklerinden biridir.
GİZEM DOLU BİR ALAN: ZERZEVAN KALESİ VE MİTHRAS TAPINAĞI
Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde bulunan Zerzevan Kalesi, Roma dönemine ait garnizon şehirlerden biri. 2017 yılında yapılan kazı çalışmaları sırasında bu alanda Mithras Tapınağı keşfedildi. Bu gizemli alan hakkında hiçbir yazılı belge bulunmazken, gizli dini törenler için kullanıldığı bilinmekte. Kazıların devam ettiği ve kentin dışında yer alan bu bölge için özel araç ile ulaşım daha kolay bir hale gelir.
