Hizan'da bulunan taş ve tahtadan yapılan, 2 ve 3 katlı evlerin adeta zamana meydan okuyarak günümüze kadar ayakta kalmış olması ise dikkat çekiyor.
Çoğu derin vadilerdeki yamaçlara kurulu çok katlı tarihi taş evlerden oluşan köyler, kar yağışı sonrası oluşturduğu görüntülerle görenleri büyülüyor. Hizan'da bulunan taş ve tahtadan yapılan, 2 ve 3 katlı evlerin adeta zamana meydan okuyarak günümüze kadar ayakta kalmış olması, kente eşsiz bir güzellik katıyor.
TAŞ EVLER, KIŞIN SICAK, YAZIN SERİN
Kentin mimari kimliğini oluşturan bu evlerin öne çıkan özelliklerinden biri; kışın sıcak, yazın serin olmaları… Bugün Bitlis’te, günümüze kadar ulaşan yerel mimari silüetini koruyarak gelen bazı mahalleler var. Bu mahallelerdeki evlerin birçoğu restore edilmeyi bekliyor. Kesme taş mimarisiyle yarınlara birer kültürel emanet niteliğindeki tarihi/geleneksel Bitlis evleri koruma altına alınmayı bekleniyor.
GELENEKSEL BİTLİS EVLERİ MİMARİSİNİN ÖZELLİKLERİ
Sade bir dış görünüme sahip olan geleneksel Bitlis evleri, Doğu Bölgesi geleneksel evlerinin genelindeki gibi (Van, Malatya, Kars) dışa açık olarak tasarlanmışlardır. Diyarbakır, Mardin ve Urfa’da avlulu evlerde görülen içe dönük bir mimari yerine, Anadolu’nun iç ve kıyı kesimlerindeki gibi dışa dönük, sokakla ilişkili bir plan düzeni sergiler. Mekan sayısı açısından çok fazla zengin olmayan bu evlerin plan elemanları, her evde olan; oda, sofa, tuvalet, banyo/hamam bazı evlerde rastlanan avlu, odunluk, ahır, gibi birimlerden oluşur. Geleneksel Bitlis evleri, içinde yaşayanların ihtiyaçlarını yapı bünyesinde çözebildiği kapalı bir mekanizma şeklindedir; kalın taş duvarlı küçük pencereli evler, tıpkı küçük bir savunma yapısı gibidir. İklim sebebiyle de bu şekilde gelişen evlerin dışarıyla ilişkisini sağlayan kapılar kapatıldığında, yatayda ve düşeyde olmak üzere iç kısımda her mekâna ulaşım mutlaka sağlanmıştır. Hatta dama bile içeriden bağlantısı olan örneklere de rastlanır. Her evin tuvaleti, banyosu ve mutfak/yemek pişirme bölümü yapı içerisinde tasarlanmıştır. Geleneksel Bitlis evleri, tek katlı ve üç katlı olabileceği gibi, genellikle iki katlıdır.
EVLİYA ÇELEBİ TAŞ EVLERDEN BAHSETMİŞTİR
Tarih boyunca, Evliya Çelebi ve birçok ünlü seyyah kenti ziyaret edip, Bitlis’in mimari yapısından etkilendiklerini ifade etmişler, Bitlis’in kesme taşlarla yapılan yapılarını dile getirmişler. 17. yüzyılda Bitlis’i ziyaret eden Evliya Çelebi’nin verdiği bilgilere göre Bitlis Kalesi içinde 300 ev bulunuyor ve bu kalenin hemen hemen yarısını Han Sarayı kaplıyordu. Surları pek sağlam olmayan aşağı kalede iki tarafı demir kapılı bir çarşı ile bir bedesten ve pazardan başka ayrıca birkaç yüz ev bulunuyordu. Kale dışında ise, on yedi mahalle halinde yayılan şehirde toprak örtülü ve bahçeli beş bin ev vardı.
BİNLERCE KİŞİ ZİYARET EDİYOR
Son dönemlerde adından çokça söz ettiren bu tarihi yapıları çeşitli illerinden gelen gruplar köylerdeki taş evlerin sonbahar renkleriyle bütünleştirdiği eşsiz manzaraları görmek için bölgeye geliyor. Çoğu, derin vadiler arasındaki yamaçlara kurulu yaklaşık 300 yıllık çok katlı tarihi taş evlerden oluşan köyler, son zamanlarda yoğun ziyaretçi akınına uğruyor. (Haber Merkezi)
