Tarihinin Sümerlerden önce de başladığı, insanoğlunun taş devrinden itibaren mesken tuttuğu dünyanın ender bölgelerinden biri olan Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesinin tarihi çok eskiye dayanmaktadır. Ancak köklü tarihe sahip olan bu ilçe, bir zamanlar Diyarbakır ve Mardin’e bağlıydı. İşte detayları…
TELA YA DA TİLA: VİRANŞEHİR’İN GEÇMİŞİ…
Viranşehi’de yerleşimin Sümerliler dönemiyle başladığı düşünülmektedir. Daha sonra Hititlerin egemenliğine geçen yerleşim "Tela", “Tella” ya da "Tila" adını almıştır. İslam Uygarlığı döneminde ise ”Tell-Mevzelaht, Tel-Mevzen, Tel-Muzin, Tilmuz ve Örenşehir “ isimlerini alan şehir, tarihte çok yıkılıp yakıldığı için Ģehre harap anlamına gelen “Viran” kelimesi eklenerek “ViranGehir” ismini almıştır. M.Ö.2750 yılından itibaren tarih sahnesinde yerini alan Viranşehir'in tarihi her ne kadar M.Ö.2500-3000 yıllarına kadar inmekteyse de bulunan yeni mezar taşları, kentin tarihinin ilk insanların tarihine kadar uzandığını işaret etmektedir.
VİRANŞEHİR, DİYARBAKIR VE MARDİN’E BAĞLIYDI
Weranşar ismiyle de anılan Viranşehir, Osmanlı döneminde (M.s. 1535) mutasarrıflık olarak Diyarbakır'a bağlanmıştır. Tarihi geçmişi eski yerlerden biri olan Viranşehir, Şanlıurfa’nın en kalabalık ilçeleri arasında gelir. Viranşehir’in kuruluşu kesin olarak bilinmemesine rağmen M.Ö.66 yılları ile 395 yılları arasında Roma İmparatorluğunun elinde kaldığı çeşitli tarih araştırmalarda anlaşılmıştır. Yine bu zamanda yapılan ilçe merkezinde yer alan kalıntıları günümüze kadar ulaşmış İçkale surları Roma Dönemine aittir. Birçok medeniyete imparatorluğa ev sahipliği yapmış Viranşehir, her dönem önemli bir merkez haline gelmiştir.
Yerleşimden 1567 yılı Osmanlı kaynaklarında, Amid sancağının Berriyecik kazasına bağlı bir nahiye olarak bahsedilmektedir. 1904 yılında belediye teşkilatı kuruldu. Milli Aşireti Ayaklanması sırasında Viranşehir aşiret güçlerince ele geçirilmiş, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi' ne bağlı kuvvetler 8 Haziran 1920'de şehri geri almıştır. Mardin'e bağlı kaza olan Viranşehir, Urfa'nın il olmasıyla 1924 yılında ilçe oldu.
Günümüzde Şanlıurfa'nın 13 ilçesinden biri olan Viranşehir, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 nüfus verilerine göre, 211 bin 65 kişilik bir nüfusa sahiptir.
