Diyarbakır’da bir dönem kentin en yaygın el sanatlarından biri olan testi üretimi, teknolojinin gelişmesiyle birlikte sona erdi. 12 Eylül 1977 tarihli Mücadele Gazetesi’nde yer alan habere göre, 1970’li yıllarda yılda yaklaşık 200 bin testi üretilirken, bu sayı o yıllarda 15 bine kadar gerilemişti. Bugün ise üretim tamamen durmuş durumda.
BUZDOLAPLARI TALEBİ BİTİRDİ
Elektrikli soğutucular ve buzdolaplarının yaygınlaşmasıyla birlikte, içme suyu başta olmak üzere pek çok gıda artık toprak testilerde değil, modern cihazlarda saklanıyor. Bu durum, özellikle Mardin Kapı ve Çift Havzular semtlerinde özel tekniklerle üretilen testilerin satışını doğrudan etkiledi.
TESTİ SADECE SU KABI DEĞİLDİ
Testiler, içme suyu dışında peynir, turşu ve pekmez gibi gıdaların saklanması amacıyla da kullanılıyordu. Aynı dönemde konuşan testi satıcılarından Ayhan Doğan, “Buzdolabının kullanılmasından sonra testi değerini kaybetmeye başladı. Eskiden yılda toplam 200 binden fazla testi satılırdı. Şimdi bu sayı 15 bine kadar düştü. Önümüzdeki yıllarda testilerin tamamen tarihe karışacağına inanıyorum” ifadelerini kullanmıştı.
SAĞLIK AÇISINDAN DA FAYDALIYDI
Toprak testiler sadece geleneksel bir kullanım aracı değil, aynı zamanda sağlık açısından da önemliydi. Gözenekli yapısı sayesinde suyun doğal olarak soğumasını sağlayan testiler, suyu alkali hâle getirerek mide asidini dengeleyebiliyor, kimyasal içermediği için sindirime de katkı sunuyordu. Aynı zamanda doğal filtre özelliğiyle içme suyunu kısmen arıtabiliyordu.
BUGÜN ARTIK ÜRETİLMİYOR
Yıllar içinde ilginin tamamen azalmasıyla birlikte, Diyarbakır’daki testi atölyeleri kapanmaya başladı. Günümüzde kentte bu işle uğraşan usta kalmadığı gibi, çömlek testilerin yerini tamamen modern soğutucular aldı. Böylece bir zanaat dalı daha, teknolojiyle birlikte sessizce kaybolmuş oldu.
