Diyarbakır’ın Eğil ilçesinde; biri Deran bölgesinde, biri Tekke mahallesinde biri de eski Kale mahallesinde olmak üzere toplam üç adet tarihi hamam bulunmaktadır. Kaleden Deran bölgesindeki hamama gizli yer altı tüneli kazılmış olup bugün için tünelin sadece ağız kısmı erozyonla dolmuştur. Tekke ve Deran hamamları, baraj gölü altında kalmıştır. Su seviyesi 6 - 7 metre düştüğünde Deran Hamamı görülebilir. Eski Kale Mahallesindeki hamam duvarları, sağlam olup tavanı çökmüştür. Eski Kale mahallesindeki hamamın 18. yüzyıla kadar faal (kullanıma açık) olduğu söylenmektedir.
HAMAM GÜNÜMÜZDE KULLANILMAMAKTADIR
Suyunu hamamın bulunduğu noktadan en az 2 - 3 kilometre uzaklıkta Sultan Hanım Çeşmesi ve Konak
Çeşmesi’nden aldığı ve bu iki su kaynağından hamama kadar takip edilebilen su kanaletlerinden anlaşılmaktadır. Hamam, son yıllara kadar Fikri Altınöz adlı bir Eğilli vatandaş tarafından mesken olarak kullanılmakta iken şu anda terk edilmiş haldedir. Moloz taştan inşa edilmiş yapının duvar kemerlerinin kesme taş malzemeden yapıldığı gözlemlenmiştir. Hamam günümüzde kullanılmamaktadır. Yapının toprak seviyesinin altında kalmıştır ve onarımı mümkündür.
