Diyarbakır, tarih boyunca jeopolitik olarak stratejik bir öneme sahip olmuştur. Doğal geçiş yolları üzerinde bulunması, şehri her dönemde cazip hale getirmiş ve burada pek çok medeniyet iz bırakmıştır. Bu yüzden Diyarbakır, tarihin derinliklerinden gelen farklı kültürlerin buluştuğu bir şehir olma özelliği taşımaktadır. Ancak günümüzde, Diyarbakır’ın çevresindeki bazı iller, eskiden bu ilin bir parçasıydı. İşte Diyarbakır’dan ayrılarak il statüsüne kavuşan o iller.
MARDİN İL OLMADAN ÖNCE DİYARBAKIR’A BAĞLIYDI
1518 yıllarında Mardin Kalesi fethedildikten sonra Liva(Sancak) haline getirilerek Diyarbakır’ a bağlandı.1526 yılı icmal defterinde Savur, Mardin e bağlı bir yer olarak gösterilmekte ve Tanrı Kulu Yusuf adlı kişinin uhdesine verildiği belirtilmektedir.
URFA SANCAK OLARAK DİYARBAKIR’A BAĞLIYDI
16. yüzyıl başlarında Mısır devletine bağlı olan Urfa, 5 Nisan 1517 tarihinde Osmanlı sultanı Yavuz Sultan Selim (1512–1520) tarafından alındı. Önce Urfa sancak olarak Diyarbakır eyaletine bağlandı.
BATI BİNGÖL TOPRAKLARI DİYARBAKIR’A BAĞLIYDI
Tarih boyunca Çevlik, Çolig, Çapakçur adlarıyla bilinen Bingöl’ün geçmişi çok eskidir. Kanuni Sultan Süleyman Diyarbakır eyaletini teşkil ettiğinde Çapakçur'u Sancak olarak buraya bağlamıştır. Kiğı (Batı Bingöl), daha önce Diyarbakır'a bağlı bir Sancak iken, 1926 yılında ilçe statüsünde Erzincan 1936 yılında Bingöl'e bağlanmıştır.
ELAZIĞ, DİYARBAKIR'DAN AYRILARAK İL OLMUŞTUR
Yeni kurulan Elazığ şehir önceleri eyalet ve bilahare vilayet merkezi olmuş, bir ara Diyarbakır Vilayeti'ne bağlı bir sancak haline gelmiştir. 1875'te müstakil mutasarrıflık, 1879'da tekrar vilayet olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında Malatya ve Dersim sancakları da buraya bağlanmış, 1921'de bu iki sancak Elazığ'dan ayrılmıştır.
