5 bin 800 metrelik Diyarbakır Surları, dünyanın en eski ve en sağlam şehir surları arasındadır. Uzunluk bakımından dünyada Çin Seddi’den sonra gelir. Ancak sağlamlığı, sur ve burçlarındaki görkemli kabartma, kitabeleri ve kapıları ile eşsiz bir yere sahiptir. Bu nedenle Diyarbakır Surları, şehri saran basit bir duvar olmanın ötesinde, kuruluşundan bu yana bu topraklarda yaşayan birçok medeniyetin en güzel izlerini taşıyan bir kültür mirasıdır, bir açık hava müzesidir.
AZ DAHA YIKILIYORDU
1930 yılında dönemin Diyarbakır İl Valisi Hasan Faik Ergün, “Şehrini hava alması ve bulaşıcı hastalıkların artmaması” düşüncesi ile Dağkapı civarında 300 metre kadar surların yıkımını yaptırmıştır.
YIKIMI ENGELLEMESEYDİ TAMAMI GİDEBİLİRDİ
Aynı dönemde şehirde bulunan Fransız Arkeolog Prof. Dr. Albert Luis Gabriel’in Milli Eğitim Bakanlığı’na yazdığı raporlar üzerine ve çabaları sonucunda surların geri kalan kısımları yıkılmaktan kurtulmuştur. O tarihten günümüze kadar surlar zaman zaman onarılmış ve yenilenmiştir. Birçok uygarlık kendi döneminde yeni burçlar, kitabeler, süsleme ve motiflerle surlara kendi imzalarını atmışlardır.
SURLAR KALKAN BALIĞINA BENZİYOR
Surlar, şehrin batısında bulunan eski yanardağ Karacadağ'dan akan kalın bazalt tabakasının Dicle'ye yakın olan kısmına kurulmuştur. Surların şekli, kurulduğu bazalt tabakaya uygun olarak “Kalkan Balığı” şeklindedir. Balığın baş kısmı İçkale’ye, kuyruk kısmı ise güney batı kesimindeki Yedi Kardeş ve Evli Beden burçlarının olduğu yere uzanır. Diyarbakır surların yapımında yörenin temel yapı malzemesi olan gri siyah bazalt taşı kullanılmıştır. Sur ve burçların üzerinde güneş ve yıldız sembolleri, aslan, kaplan, boğa, çift başlı kartal, akrep ve at kabartmaları, silah, meyve ve bitki şekilleri bazalt taş üzerine işlenmiş ve günümüze kadar gelmiştir. Ayrıca birçok yerde özellikle Urfakapı ve Dağ Kapı çevresindne eşsiz kitabe ve motifler bulunmaktadır. Diyarbakır surlarının ilk kısmı şimdiki İçkale’ye olan yerde Hurriler tarafından Milattan Önce 3 bin yılında yapılmıştır. Bu bölge muhtemelen gerek Dicle vadisine gerek Diyarbakır düzlüğüne hakim olan en stratejik yer olarak seçilmiştir.
