Yavuz Sulat Selim dönemindeki Osmanlı İmparatorluğu, 16. Yüzyılda Diyarbakır’ı topraklarına katmıştır. Bu dönemde şehir, önemli bir askeri ve idari merkez olmasının yanı sıra, bölgenin ticaret merkezi olarak da önemini korumuştur. Diyarbakır, Osmanlı döneminde Musul, Halep, Van, Erzurum, Sivas ve Maraş gibi geniş bir bölgenin idari merkezi konumundaydı. Osmanlılar, şehri imar faaliyetleriyle geliştirmiş, surları onarmış, İçkale'yi genişletmiş ve birçok cami, kervansaray, han ve pazar yeri inşa etmişlerdir. İstanbul ve Bursa'dan sonra en fazla Osmanlı eserinin bulunduğu şehirlerden biri olan Diyarbakır, bu dönemde kültürel ve ekonomik olarak da önemli bir merkez haline gelmiştir.
DİYARBAKIR HALKI KARAHAN'IN ORDUSUNA KARŞI SAVAŞMIŞ
23 Ağustos 1514 yılında Çaldıran Muharebesi'nde Osmanlı Devleti, Safevi Hanedanı'nı yenmiş, Diyarbakır'ı yönetmekte olan Ustacılı Muhammed Han, Osmanlı Devleti kuvvetleri ile savaşırken ölmüştür. Bunun üzerine halk ayaklanarak Osmanlı Devleti'ne bağlanmak istemiştir. Bu isteklerini Osmanlı Devleti'ne bildirmek için halk Mevlana İdris-i Bitlisi'den yardım istemiştir. Dönemin Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim durumu kendisine bildiren Mevlana İdris-i Bitlisi'yi bu işle görevlendirmiştir. Bunun üzerine Safevi şahı Şah İsmail gerekli önlemleri aldırmıştır. Ustacılı Muhammed Han'ın kardeşi Karahan'ı Urfa hâkimi Durmuş Bey ile birlikte Diyarbakır'ı kuşatıp geri almakla görevlendirmiştir. Karahan ve Durmuş Bey'in kuvvetlerine Mardin, Hasankeyf ve Ergani'de bulunan Safevi kuvvetlerine de katılmıştır. Böylece Karahan'ın kuvveti 5 bin kişiye ulaşmıştır. Karahan'ın ordusu bir yıl kadar Diyarbakır'ı kuşatma altında tutmuştur. Diyarbakır halkı Karahan'ın ordusuna karşı savaşmıştır. Bıyıklı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Diyarbakır'a gelmiş ve kuşatmayı kaldırmıştır. Karahan'ın ordusu Mardin'e çekilmiştir. 10 Eylül 1515 tarihinde Osmanlı Devleti ordusu Diyarbakır'a girmiştir. 4 Kasım 1515 tarihinde Diyâr-ı Bekr Eyaleti kurulmuştur. Eyaletin ilk beylerbeyi Bıyıklı Mehmet Paşa'dır.
ALİ EMİRİ, ZİYA GÖKALP GİBİ İSİMLER OSMANLI DÖNEMİNDE YETİŞTİ
Osmanlı döneminde Diyarbakır, sadece mimari açıdan değil, aynı zamanda ilim, irfan ve edebiyat alanında da önemli bir merkez haline gelmiştir. Şehirde birçok medrese ve kütüphane kuruldu. Ali Emiri Efendi, Sait Paşa, Süleyman Nazif ve Ziya Gökalp gibi önemli şahsiyetler bu dönemde Diyarbakır'da yetişti. Şehrin zengin kültürel ortamı, sanat ve edebiyatın gelişmesine de katkı sağladı.
