Dicle Irmağı'nın sağ kıyısında kurulan ve tarihsel rivayetlere göre yerleşimlerin geçmişi Nuh Tufanı öncesine dayanan Cizre, bir dönem Diyarbakır’a bağlıydı.
Şırnak’ın 7 ve önemli ilçelerinden biri olan Cizre, Şırnak il merkezine 42 kilometre, Habur sınır kapısının bulunduğu Silopi ilçesine 34 kilometre, komşu ili Mardin'e 157 kilomtre mesafededir. Cizre şehri kuzeyden Diyarbakır ve Mardin üzerinden gelen ve Musul'a doğru giden ticaret yolunun kavşağında olmasından dolayı geçmişten itibaren ticari faaliyetler yönünden önemli bir merkez olmuştur.
CİZRE HAKKINDA
En eski ismi Kardu Rahipliği anlamına gelen "Kardu Gazarta" dir. Modern Kürt kelimesinin en eski yazılış biçimi Kardu'dur. Şehre Persler Gazarta ve Bazibda, Abbasiler -onların devrinde şehrin yöneticisi Ömer olduğundan - Cezire-i İbn-i Ömer ve daha sonra Cizîra Botan demişlerdi. Akkoyunlular Cizre'ye Ceziretuşşeref derlerdi. Cizre, Antik dönemlerden itibaren birçok medeniyetin izlerini taşır. Mezopotamya'nın bu bölgesi, Sümerler, Akadlar, Kürtler, Babil İmparatorluğu ve Asur İmparatorluğu gibi antik Mezopotamya uygarlıkları için önemliydi. Cizre şehrinin ilk defa kuruluşu, Sasaniler devrinde bir köy yıkıntısı üzerine bir şato ve kale inşa edilmesi ile oldu. Bu şato ve kale I. Erdeşîr (Erdeşîr-i Bâbekân) tarafından tamir edildi. 297 yılında Romalıların kontrolüne geçene kadar şehir, Sasani hakimiyetindeydi. Diyarbakır, Nusaybin ve Cizre şehirleri 3. ve 4. yüzyıllarda Sasani ve Romalılar arasında savaşlara sebep oldu. Kayıtlarda, Bazebda ismi ile yer aldı.
Cizre Eski Hali - 1876
CİZRE HANGİ TARİHLERDE DİYARBAKIR’A BAĞLIYDI?
12. yüzyılda Zengiler, Eyyûbîler bölgenin hakimi oldu Bu dönemde Cizre, Musul Atabeklerine ve Diyarbakır emirlerine bağlı bir derebeylik gibi yönetilmekteydi. 1261-1262'de Moğol istilâsına uğradı. 14. yüzyılda Cizre’yi ziyaret eden İbn Battûta, şehrin büyük bir kısmının harabe halinde olduğunu kaydetmiştir. Cizre, 1627 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğunun egemenliğine geçmiştir. Cizre beyliği önceleri Diyarbakır Sancak Beyliğine bağlı iken 1841 yılında Musul'a bağlanmıştır.
Cizre - 1954
CİZRE, ÖNCE MARDİN’E SONRA ŞIRNAK’A BAĞLANDI
Cizre, tarihi bir yerleşim olması ve kültür turizmine yönelik zenginlik arzetmesi nedeniyle önemli bir yerdir. Ünlü aşk hikâyesi Mem û Zîn'in kahramanları olan Mem u Zîn'in ve aşklarının engelleyicisi Beko'ya ait olduğuna inanılan mezarlar Cizre’de bulunur. Cumhuriyet döneminde Cezire adı Cizre olarak değiştirildi. Cumhuriyetin ilk yıllarında küçük bir kasaba olan şehir, 1950'li yıllardan sonra Habur sınır kapısı yoluyla yapılan uluslararası ticaret sayesinde hızla gelişti ve nüfusu arttı. 1990'a kadar Mardin’e bağlı bir yerleşim birimi olan Cizre, yasa ile Şırnak’a bağlandı.
