Diyarbakır Kent Dokusunun Osmanlı Dönemindeki Gelişimi-16
Külliyeler
Diyarbakır Hüsrev Paşa Külliyesi, Fatih Paşa
Külliyesi'nden farklı bir gelişim çizgisi arz etmektedir.
Diyarbakır'ın ikinci valisi Hüsrev Paşa'nın
(1522-1530) burada Beylerbeyi olarak yaptırdığı
medresenin bir özelliği, cami ile iç içe oluşudur.
Külliyeyi oluşturan yapılardan öncelikle Mardinkapı
semtindeki medrese M. 1521-1528 / H. 928-935
tarihleri arasında inşa edilmiştir. Süreç içinde medresenin
mescit bölümünün ibadet yeri olarak kullanılması
sonucu, yapı 18. yüzyılda bir minare
ilavesiyle camiye çevrilmiştir. Cami, dikdörtgen
şeklindeki yapının güney kısmında bulunmaktadır.
Diyarbakır'daki ilk Osmanlı medresesi Hüsreviye'ye,
vakıf olmak üzere Deva (1520-1540) ve
Çardaklı (1521-1528) Hamamları ile Deliller Hanı
(1527-1528) ve Gümrük Hanı'nın yine Hüsrev
Paşa tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Görüldüğü
üzere, kronolojik zaman bütünlüğü gösteren yapılar
belli ki bir külliye oluşturacak şekilde düşünülmüş,
ancak bir bütünlük oluşturmamıştır. Bu dağınık
yapılaşmanın nedeni, halkın gereksinimleri göz
önüne alınarak farklı yerlerde yapıların konumlandırılmasındandır.
Fatih Paşa Külliyesi'nin derli
toplu görünümünün aksine, Hüsrev Paşa Külliyesi
dağınık bir görünüm sergilemektedir.
