Güneydoğu’da toplumsal cinsiyet düzeni-18
Onur ve Utanç: Kadının İffeti Erkeğin
Şerefidir
Daha önce de değinildiği gibi erkeğin tohumu
oluşturan ve yeniden üretim sürecinde temel belirleyici
olarak algılandığı soy ideolojisinde kadın,
“yaratıcı” tohumu saklayan, onu besleyen bir konumdadır.
Bu değerli yükün taşıyıcısı olması ve
namusun kadın bedeni üzerinden tanımlanması
dolayısı ile kadın(lık) sıkı “koru(n)ma/kontrol”
duvarı ile çevrilmiştir.
Kadının “korunması” ilgili bu özen, Ortadoğu
ve Akdeniz toplumunun ayırt edici bir özelliğidir.
Bu davranış tarzı namus/utanç ya da yalnızca
namus çerçevesinde ele alınmış, buna ilişkin geni
bir yazın üretilmiştir (Delaney 2001:59).
Soy temelinde örgütlenmiş topluluklarda, kadının
iffeti “aile şerefiyle” iç içe geçmiştir ve bunlar
çok önemli kavramlardır. “Onur” ve “utanç”ın
çok işlendiği bu tür toplumlarda, onur daha çok
erkek tarafından temsil edilirken, daha çok kadınlara
ait olan “utanç” erkeklerin onurunu yükseltip alçaltan
bir niteliktedir.
Dolayısıyla erkekler açısından, kadınların kontrol
altında tutulması kendi namuslarının belirlenmesinde
çok önemlidir. Bu yüzden kadın cinselliğiyle bağdaştırılan
namus çoğunlukla kadın üzerinden temsil
edilir. Namusa yönelik olarak değerlendirilen davranışlar
çok geni çerçevede ve bir o kadar muğlak
olduğundan, kadının özgürlüğünü daraltmakta ve
kadına yönelik ayrımcılığı ve şiddeti besleyen
önemli bir etken olmaktadır.
