Diyarbakır’da Müzeler-8
Ziya Gökalp Müzesi
Diyarbakır’ın yetiştirdiği fikir adamı Ziya GÖKALP’ın doğduğu bu ev de 1953 yılında Bakanlığımız tarafından alınarak 1956 yılında Müze olarak teşhire açılmıştır. Burada da Ziya GÖKALP’e ait özel eşyaların yanı sıra etnografik malzemeler de sergilenmektedir.
Ünlü sosyolog, şair ve yazar Ziya Gökalp’ın doğduğu ve çocukluk yıllarını geçirdiği Ev, Melik Ahmet Caddesi, Gökalp Sokak'ta yer alır. 19. Yüzyılda inşa edilmiş Diyarbakır sivil mimari örneklerinin en güzel eserlerdendir. Diyarbakır yapılarına göre farklı özellikler arz eden bu ev merkezi avlu etrafında sıralanmış 3 kanattan oluşmaktadır. Bu kanatlar zemin+tek katlı olarak inşa edilmiştir. Diyarbakır evlerinde bulunan havuz bu evde, avlunun ortasına konulmayıp, eyvan içine yerleştirilerek farklı bir mimari düzen benimsenmiştir. Harem ve Selamlık bölümlerden oluşmaktadır. 1824 yılında Ziya Gökalp’in ailesine intikal eden evde 1876 yılında Ziya GÖKALP doğmuştur. 23 mart 1956 tarihinde evin harem bölümü İl Özel İdaresince, selamlık bölümü ise Belediye tarafından kamulaştırılmış, harem bölümü, Kültür ve Turizm Bakanlığınca Ziya Gökalp Müzesi olarak düzenlenerek ziyarete açılmıştır.(5)
Ziya Gö-kalp'm doğup büyüdüğü baba-evinin bir müze haline getirilme girişimi Diyarbakırı Tanıtma Derneği tarafından ortaya atılmış, bu girişim Ziya Gökalp'ı sevenler, aydınlar ve çeşitli kuruluşlar tarafından desteklenmiştir.
Milletvekili Ali Canip Yöntem ve 65 arkadaşının Türkiye Büyük Millet Meclisine sunduğu, Ziya Gökalp'in doğduğu evin satın alınması için Maliye Bakanlığı "Yardımlar" kısmında yeniden açılacak bir bölüme 60 bin liranın konulması hakkındaki önerge kabul edilmiş, 6076 Sayılı 1953 Yılı Bütçe Kanunun Maliye Bakanlığı kısmının 644. Faslına 60 bin liralık ödenek konul¬muştur.
Evin satın alınması işleminin yapılması gerekli onarımların gerçekleştirilme¬si nazara alınarak, müzenin Ziya Gökalp'in doğumunun 80. yıldönümü olan 23 Mart 1956 Cuma gönü yapılacak görkemli bir törenle hizmete açılması karar¬laştırılmıştır.
Yine, Diyarbakır'ı Tanıtma Derneği'nin teşebbüsü ve "Diyarbakır Öğretmen¬leri Yardımlaşma Derneği'nin de katılmasıyla şehrimizde başlıca makam ve kültür müesseselerimizin temsilcileri, 21 Şubat 1956'da harekete geçmiş ve 27 Şubat 1956 Pazartesi günü Maarif Müdürlüğünde Vali Fahrettin Akkutlu'nun başkanlığında toplanarak "Ziya Gökalp Müzesini Açma Komitesi"ni kur¬muşlardır. 27 Şubat 1956'dan Haziran sonuna değin dört ay içerisinde bu "Komite"nin gayret ve çalışmaları neticesinde Müze açılmıştır(11)
