Diyarbakır’da Kutsal Mekanlar-15
Osmanlı Döneminde Diyarbakır’daki Sahabe Türbeleri
Diyarbakır’da Gömülü Süryani Azizler
Suruçlu Mor Yakub
Meryem Ana Kilisesinin devamı olarak kabul edilen ve Mor Yakub adına izafe edilen yapının içerisindeki ortasındaki mihrabın arkasındaki duvar içinde bulunan kitabede “Suruçlu olarak tanınan Süryani Mor Yakup, Gerçeklerin öğretmeni, doğru ve hilesiz inancın pekiştiricisi” ifadesi yazılı bulunmaktadır.
Mor Yakup, Süryani kilisesi için, Tanrı’nın seçkin bir kulu ve zamanın en önemli azizlerinden biri olarak kabul edilir. Mor Yakup, döneminin derin bir âlimi, rakipsiz ve eşi bulunmaz bir şairdir. Bir yazardan çok şair olmasıyla dikkat çekmiştir. Şiirleri zihne yerleşen ve kalbi tutsak eden güzellikler içermektedir. Şiirleri yalın dili ve ilginç konularıyla dikkat çeker. Şiirleri, bazıları iki bin, üç bin satırdan oluşan mısralar içermektedir.
Mor Yakup 451 yılında Fırat kıyısında Körtem köyünde doğmuştur. Urfa Akademisinde felsefe, teoloji ve filoloji eğitimi görmüş, okulunu başarıyla bitirdikten sonra, münzevilik yaşamını benimseyerek rahip olmuştur. Döneminin ileri gelen din adamları, Mor Yakub’un sahip olduğu şiir yeteneği karşısında hayran kalıp bu yeteneğin Tanrı’nın kendisine verdiği bir lütuf, bir armağan olduğuna emin olarak ona icazet vermişlerdir. Ömrünün sonlarına doğru, 519 yılında Batnon Suruç Abraşiyesine Episkopos olarak atanan Mor Yakup, bir yıl on bir ay kaldığı bu görevinde iken 29 Kasım 521 yılında ölmüştür. Süryani Kilisesi her yıl bu tarihte kendisini anmak üzere ayinler düzenlemektedir. Uzun b ir süre sonra kemikleri Diyarbakır Meryem Ana Kilisesi yapısının devamı olarak kabul edilen ve onun adına yapılan Mor Yakup Kilisesinde bulunan sunağın altına yerleştirilmiştir.
Tüm şiirleri kendisin icat ettiği ve bu yüzden “Surici” ölçüsü olarak bilinen on ikilik hece ölçüsünde yazılmıştır. Bu şiirleri Tevrat ve İncil’in anlattığı önemli olayların tefsirleridir. Çoğu parşömen üzerine yazılmış dört yüzden fazla şiiri Kudüs, Vatikan ve Londra kütüphanelerinde bulunmaktadır. Düzyazı eserleri arasında, mektupları muhteşem eserler olarak kabul edilir. Bu mektupların kırk üç tanesini içeren 316 sayfalık bir kitap günümüze kadar ulaşmıştır.
Başta Süryani Ortodoks Kilisesi olmak üzere diğer Ortodoks kiliselerce de Mor Yakub’u öğretmen, Kursal Ruhun Gitarı, Ortodoks Kilisesinin Sütunu, Öğretmenlerin Tacı, süsü ve gururu gibi unvanlar vermişlerdir.
Meryem Ana Kilisesi bünyesinde, çeşitli dönemlerde en üst dini görev makamı olan patriklik makamında bulunmuş olan beş patriğin mezarı da bulunmaktadır. Bu patrikler: 1- Yuhanon Bar-Abdun Zhuro, 2- Yuhanon Kothubo Bar-Şuşan, 3- Abde Damşiho 4- Mardinli Şükrullah, 5- Urfalı 3. Gevargis (5)
