Diyarbakır’daki Hanlar-9
Diyarbakır’daki Hanlar-9
Artuklu Kemeri
İç Kale’nin orta kesiminde sivri kemerli bir açıklık şeklindeki giriş; yaklaşık 10 metre genişliğindedir. Kemerin üzerindeki büyük boyutlu nesir yazılı kitabede 1206-1207 tarihinde Artuklu Sultanı Mahmut döneminde yapıldığı belirtilmekte ve bu da kemerin sarayla aynı döneme ait olduğunu göstermektedir. İç Kale’yi kuzeybatıdan güney doğuya doğru ikiye ayıran girişin yönetici kesimin oturduğu, asıl kesimi ayırdığı ifade edilmektedir. Yaklaşık 10 m genişliğindeki bu kemerli girişin bir savunma amacı taşımaktan ziyade yönetimin gücünü simgeleyen ve vurgulayan bir nitelik taşıdığı düşünülmektedir.
Kemerli girişin iki kenarında birbirini tekrar eden mücadele sahnelerine yer verilmiştir. Bu kabartmalar beyaz kalker taşı üzerine işlenmiş ve büyük oranda tahrip olmuştur. Figürler her iki tarafta da aynı şekilde düzenlenmiştir. Üstte aslan yer almakta ve galip durumdadır. Ayakları ile alttaki figürü kavramış, başını ağzıyla yakalamış durumdadır.
Alttaki boğa figürü aslan karşısında yenilgiyi ifade etmektedir. Soldaki kabartmanın üstünde yer alan üst kısmı yıkılmış durumdaki kitabe kuşağı kenarlardan silmelerle sınırlandırılmıştır. Sivri kemeri kitabelerin kenarlar ve yanlar olmak üzere üç yönden çevirdiğini düşünmek mümkündür. Sağ taraftaki kitabe bölümü restorasyonlar sırasında yenilenmiştir. Kemer üzerinde tam olarak anlaşılamayan nesnelere ait kabartmalar da dikkat çekmektedir.
Adliye B Binası (Büyük Adliye Sarayı)
İç Kale Surlarının içinde yer alan bina, girişin solunda bulunan Jandarma Kışlası’nın karşısında yer almaktadır. 1891-1893 yıllarına tarihlendirilen yapının giriş kapısında Cumhuriyet Döneminde yazıldığı düşünülen enine dikdörtgen kitabede, büyük harflerle adliye yazmakta ve yazının hemen altında Süleyman Nazif’in bir beyiti yer almaktadır. Kayıtlarda Büyük Adliye Sarayı olarak geçmekte olan yapı 2005’in ilk aylarına kadar jandarmanın binası olarak hizmet vermiştir.
Bu tarihten itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilmiştir. Düzgün olmayan dikdörtgen plan şemasına sahip doğu-batı doğrultusunda inşa edilmiş görkemli, büyük bir yapı olan Adliye A Binası’nın kuzeyde ve güneyde aynı doğrultuda yapılmış iki giriş kapısı bulunmaktadır. Ana Bina iki katlıdır. Pencerelerin yuvarlak kemerli yapılması ve belirgin kilit taşları cepheye hareket katmıştır.
Yapı bu tarihten sonra da açık hava müzesi haline getirilmek üzere Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilmiştir. Kültür ve turizm Bakanlığı’na devredilen yapı Restorasyon sonrasında Bölgedeki Kazılarda Çıkarılan Eserlerin Sergi Alanı olarak işlevlendirilecektir.
